Kryteria klasyfikacyjne dny moczanowej ACR/EULAR 2015
Autor: Andrzej Kordas
Data: 07.10.2015
Źródło: 2015 Gout classification criteria: an American College of Rheumatology/European League Against Rheumatism collaborative initiative.Neogi T, Jansen TL, Dalbeth N, Fransen J, Schumacher HR, Berendsen D, Brown M, Choi H, Edwards NL, Janssens HJ, Lioté F, Nad
W najnowszym wydaniu czasopisma „Annals of the rheumatic diseases” zostały opublikowane kryteria klasyfikacyjne dny moczanowej. Powstały one w wyniku współpracy międzynarodowej ekspertów w oparciu o najnowsze publikacje naukowe. Kryteria klasyfikacyjne dny moczanowej ACR/EULAR 2015 po raz pierwszy uwzględniają zastosowanie technik obrazowych.
Poszczególne kryteria zostały pogrupowane w następujący sposób:
- kryteria włączenia: określają populację pacjentów, u których można podejrzewać dnę moczanową i wobec których należy przeprowadzić dalsze postępowanie kwalifikacyjne;
- kryteria potwierdzenia: jednoznacznie przemawiają za rozpoznaniem dny moczanowej, jeżeli są spełnione rozpoznanie nie wymaga dalszego potwierdzenie w systemie punktowym;
- kryteria dodatkowe: kryteria pomocnicze, które pozwalają na postawienie rozpoznania w sytuacji, gdy nie są spełnione kryteria potwierdzenia, po uzyskaniu odpowiedniej liczby punktów.
Przeprowadzenie procesu klasyfikacyjnego powinno odbyć się w trzech etapach:
Krok pierwszy. Kryterium włączenia: co najmniej jeden epizod obrzęku, bólu lub wrażliwości na dotyk w stawach obwodowych lub kaletce stawowej.
Krok drugi. Kryterium potwierdzenia: obecność kryształów moczanu sodu w zajętym stawie/kaletce stawowej (np. płyn stawowy) lub w guzku dnawym.
Krok trzeci. Kryteria dodatkowe:
KLINICZNE
Typowy obraz napadu dny z zapaleniem stawu/kaletki stawowej aktualnie lub w wywiadzie obejmujący:
(a) staw skokowy lub śródstopie: 1 pkt
(b) zajęcie I stawu śródstopno-paliczkowego: 2pkt
Punktacja: w zależności od lokalizacji (jak powyżej)
Cechy charakterystyczne ostrych objawów dny (aktualnie lub w wywiadzie):
(a)zaczerwienienie nad zajętym stawem (obserwowane przez pacjenta lub odnotowane przez lekarza)
(b) pacjent odczuwa ból trudny do zniesienia przy dotyku lub nacisku zajętego stawu,
(c) duża trudność przy chodzeniu lub całkowite upośledzenie czynności zajętego stawu
Punktacja: 1 cecha: 1 pkt, 2 cechy: 2 pkt, 3 cechy: 3 punkty
Cechy charakterystyczne przebiegu napadu (aktualnie lub w wywiadzie):
Obecność kiedykolwiek ≥ 2 poniższych cech, niezależnie od leczenia przeciwzapalnego:
(a) czas do wystąpienia maksymalnego bólu <24h
(b) ustąpienie dolegliwości ≤14 dni
(c) całkowity brak dolegliwości między epizodami objawowej choroby
Punktacja: 1 typowy napad: 1pkt, nawracające typowe napady: 2 pkt.
Obecność guzków dnawych w obrazie klinicznym:
Podskórny guzek, wypełniony białawymi złogami (prześwitującymi przez skórę), które wyglądem przypominają drobne kawałki kredy, może dochodzić do samoistnej ewakuacji złogów. Typowa lokalizacja guzków dnawych to stawy, uszy, kaletka wyrostka łokciowego, opuszki palców, ścięgna (np. Achilles)
Punktacja: obecność guzka dnawego: 4 pkt
LABORATORYJNE
kwas moczowy w surowicy (najlepiej oznaczenie wykonać gdy pacjent nie przyjmuje leków obniżających stężenie kwasu moczowego i >4 tyg. od początku napadu dny moczanowej lub jeżeli jest to możliwe powtórzyć oznaczenie w tym okresie); należy wziąć pod uwagę najwyższą uzyskaną wartość
<4mg/dl (<0,24 mmol/L) : -4 pkt;
6-<8 mg/dl (0,36-,0,48 mmol/L): 2pkt;
8- <10 mg/dl (0,48-<0,60 mmol/L): 3 pkt;
≥10 mg/dl (≥0,60 mmol/L): 4 pkt.
analiza płynu stawowego z aktualnie zajętego stawu/kaletki maziowej: nie wykazuje obecności kryształów moczanu sodu : -2 pkt
OBRAZOWE:
Zobrazowanie złogów moczanowych w zajętym (aktualnie lub w wywiadzie) stawie metodą ultrasonograficzną lub tomografii komputerowej (DECT- dual energy CT): 4 pkt;
Zobrazowanie destrukcyjnych zmian stawowych związanych z dną- w rtg rąk i/lub stóp (obecność przynajmniej jednej nadżerki): 4pkt.
Do potwierdzenia dny moczanowej konieczne jest uzyskanie ≥ 8 punktów. Na stronach internetowych Eularu i ACR dostępny jest kalkulator pomocny w praktycznym zastosowaniu kryteriów.
- kryteria włączenia: określają populację pacjentów, u których można podejrzewać dnę moczanową i wobec których należy przeprowadzić dalsze postępowanie kwalifikacyjne;
- kryteria potwierdzenia: jednoznacznie przemawiają za rozpoznaniem dny moczanowej, jeżeli są spełnione rozpoznanie nie wymaga dalszego potwierdzenie w systemie punktowym;
- kryteria dodatkowe: kryteria pomocnicze, które pozwalają na postawienie rozpoznania w sytuacji, gdy nie są spełnione kryteria potwierdzenia, po uzyskaniu odpowiedniej liczby punktów.
Przeprowadzenie procesu klasyfikacyjnego powinno odbyć się w trzech etapach:
Krok pierwszy. Kryterium włączenia: co najmniej jeden epizod obrzęku, bólu lub wrażliwości na dotyk w stawach obwodowych lub kaletce stawowej.
Krok drugi. Kryterium potwierdzenia: obecność kryształów moczanu sodu w zajętym stawie/kaletce stawowej (np. płyn stawowy) lub w guzku dnawym.
Krok trzeci. Kryteria dodatkowe:
KLINICZNE
Typowy obraz napadu dny z zapaleniem stawu/kaletki stawowej aktualnie lub w wywiadzie obejmujący:
(a) staw skokowy lub śródstopie: 1 pkt
(b) zajęcie I stawu śródstopno-paliczkowego: 2pkt
Punktacja: w zależności od lokalizacji (jak powyżej)
Cechy charakterystyczne ostrych objawów dny (aktualnie lub w wywiadzie):
(a)zaczerwienienie nad zajętym stawem (obserwowane przez pacjenta lub odnotowane przez lekarza)
(b) pacjent odczuwa ból trudny do zniesienia przy dotyku lub nacisku zajętego stawu,
(c) duża trudność przy chodzeniu lub całkowite upośledzenie czynności zajętego stawu
Punktacja: 1 cecha: 1 pkt, 2 cechy: 2 pkt, 3 cechy: 3 punkty
Cechy charakterystyczne przebiegu napadu (aktualnie lub w wywiadzie):
Obecność kiedykolwiek ≥ 2 poniższych cech, niezależnie od leczenia przeciwzapalnego:
(a) czas do wystąpienia maksymalnego bólu <24h
(b) ustąpienie dolegliwości ≤14 dni
(c) całkowity brak dolegliwości między epizodami objawowej choroby
Punktacja: 1 typowy napad: 1pkt, nawracające typowe napady: 2 pkt.
Obecność guzków dnawych w obrazie klinicznym:
Podskórny guzek, wypełniony białawymi złogami (prześwitującymi przez skórę), które wyglądem przypominają drobne kawałki kredy, może dochodzić do samoistnej ewakuacji złogów. Typowa lokalizacja guzków dnawych to stawy, uszy, kaletka wyrostka łokciowego, opuszki palców, ścięgna (np. Achilles)
Punktacja: obecność guzka dnawego: 4 pkt
LABORATORYJNE
kwas moczowy w surowicy (najlepiej oznaczenie wykonać gdy pacjent nie przyjmuje leków obniżających stężenie kwasu moczowego i >4 tyg. od początku napadu dny moczanowej lub jeżeli jest to możliwe powtórzyć oznaczenie w tym okresie); należy wziąć pod uwagę najwyższą uzyskaną wartość
<4mg/dl (<0,24 mmol/L) : -4 pkt;
6-<8 mg/dl (0,36-,0,48 mmol/L): 2pkt;
8- <10 mg/dl (0,48-<0,60 mmol/L): 3 pkt;
≥10 mg/dl (≥0,60 mmol/L): 4 pkt.
analiza płynu stawowego z aktualnie zajętego stawu/kaletki maziowej: nie wykazuje obecności kryształów moczanu sodu : -2 pkt
OBRAZOWE:
Zobrazowanie złogów moczanowych w zajętym (aktualnie lub w wywiadzie) stawie metodą ultrasonograficzną lub tomografii komputerowej (DECT- dual energy CT): 4 pkt;
Zobrazowanie destrukcyjnych zmian stawowych związanych z dną- w rtg rąk i/lub stóp (obecność przynajmniej jednej nadżerki): 4pkt.
Do potwierdzenia dny moczanowej konieczne jest uzyskanie ≥ 8 punktów. Na stronach internetowych Eularu i ACR dostępny jest kalkulator pomocny w praktycznym zastosowaniu kryteriów.