Skuteczne leczenie bólu nowotworowego w praktyce
Redaktor: Krzysztof Zielonka
Data: 26.05.2022
Jakie są zasady inicjacji i ustalania dawki opioidu? Jak postępować w przypadku bólu neuropatycznego? Jakie rozwiązania możemy zastosować u chorego z zespołem uciskowym? Odpowiedzi udzielą uznani eksperci podczas kursu „Zasady i praktyka farmakoterapii bólu nowotworowego. Część 2. Dla zaawansowanych” – już 13 i 14 czerwca w formule online!
Ból jest często występującym objawem i bardzo istotnym problemem klinicznym na każdym etapie choroby nowotworowej. Może być jednym z pierwszych objawów nowotworu, występuje również w okresie diagnostyki, podczas leczenia przeciwnowotworowego oraz objawowego w zaawansowanym stadium choroby. Ból może występować także w okresie remisji i u osób wyleczonych z nowotworu, co najczęściej ma związek z konsekwencjami leczenia przyczynowego – chirurgicznego, radioterapii i chemioterapii.
U osób cierpiących na nowotwór ból jest wynikiem złożonych procesów patologicznych, wywołanych przez rozrastającą się tkankę nowotworową i wynikających z jej aktywności oraz uwalniania mediatorów pronocyceptywnych. Do wystąpienia bólu przyczyniają się również zmiany związane z postępującą, wyniszczającą chorobą, takie jak odleżyny, przykurcze mięśniowe czy zapalenie śluzówki jamy ustnej.
Ból nowotworowy ma zazwyczaj charakter mieszany, rzadziej występuje jako czysty ból nocyceptywny (receptorowy – somatyczny, trzewny) lub neuropatyczny zespół bólowy. Zwykle jest zjawiskiem złożonym, stanowiącym następstwo współdziałania różnych mechanizmów, m.in. zapalnych, neuropatycznych, niedokrwiennych i często występuje w kilku lokalizacjach. Prawidłowa identyfikacja wspomnianych mechanizmów jest kluczem do zastosowania skutecznej terapii, nakierowanej w jak największym stopniu na patomechanizm i lokalizację bólu.
Szacuje się, że częstość występowania bólu podczas wszystkich etapów choroby nowotworowej mieści się w zakresie od 43 do 63 proc. (a średnio wynosi 53 proc.). Natomiast terapia bólu według zasad drabiny analgetycznej Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO) pozwala uzyskać efekt przeciwbólowy u 70–90 proc. chorych na nowotwory.
W leczeniu farmakologicznym bólu u chorego na nowotwór stosuje się zarówno analgetyki nieopioidowe, słabe, jak i silne opioidy. Do tych ostatnich zaliczane są morfina, oksykodon, oksykodon/nalokson, fentanyl, buprenorfina, tapentadol i metadon. Wytyczne European Association for Palliative Care (EAPC) oraz European Society for Medical Oncology (ESMO) wskazują morfinę, oksykodon i hydromorfon jako opioidy pierwszego wyboru w leczeniu bólu o natężeniu umiarkowanym do silnego u chorych na nowotwory.
Stosując farmakoterapię bólu nowotworowego należy również wziąć pod uwagę, że opioidy mogą zarówno powodować supresję układu odpornościowego, jak i wzmacniać odpowiedź humoralną i komórkową organizmu chorego. Jest to przy tym niejednorodna grupa leków – różni się powinowactwem do receptorów opioidowych (μ, δ, κ), rodzajem interakcji z tymi receptorami, właściwościami fizykochemicznymi poszczególnych leków, okresem ich półtrwania, a także parametrami farmakokinetycznymi (wchłanianie, dystrybucja, metabolizm i wydalanie) oraz oddziaływaniem na zstępujący układ kontroli bólu i receptory N-metylo-D-asparaginianowe.
Wybór leku powinien uwzględniać jego wpływ na parametry układu odpornościowego pacjenta. Warto, aby lek oprócz optymalnej kontroli bólu nie pogarszał funkcji odpowiedzi immunologicznej; dużo jednak zależy również od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej oraz prognozowanego czasu przeżycia. Jeśli jest on krótki, to najważniejsze jest oczywiście opanowanie dolegliwości bólowych. U osób z dłuższą prognozą rozłożenie priorytetów może być jednak inne.
Podczas czerwcowego kursu dr hab. n. med. Tomasz Dzierżanowski przybliży zasady inicjacji i ustalania dawki opioidu, a także przedstawi możliwe interakcje lekowe. Osobny wykład poświęci natomiast bólowi neuropatycznemu. O zamianie opioidu opowie dr hab. n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz, prof. Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, która w czasie kursu przedstawi również sposoby postępowania u chorego z zespołem uciskowym, a także zaprezentuje szczególne sytuacje kliniczne.
Pakiet rejestracyjny kursu obejmuje również miesięczny dostęp do materiałów VOD. Zapraszamy do rejestracji!
U osób cierpiących na nowotwór ból jest wynikiem złożonych procesów patologicznych, wywołanych przez rozrastającą się tkankę nowotworową i wynikających z jej aktywności oraz uwalniania mediatorów pronocyceptywnych. Do wystąpienia bólu przyczyniają się również zmiany związane z postępującą, wyniszczającą chorobą, takie jak odleżyny, przykurcze mięśniowe czy zapalenie śluzówki jamy ustnej.
Ból nowotworowy ma zazwyczaj charakter mieszany, rzadziej występuje jako czysty ból nocyceptywny (receptorowy – somatyczny, trzewny) lub neuropatyczny zespół bólowy. Zwykle jest zjawiskiem złożonym, stanowiącym następstwo współdziałania różnych mechanizmów, m.in. zapalnych, neuropatycznych, niedokrwiennych i często występuje w kilku lokalizacjach. Prawidłowa identyfikacja wspomnianych mechanizmów jest kluczem do zastosowania skutecznej terapii, nakierowanej w jak największym stopniu na patomechanizm i lokalizację bólu.
Szacuje się, że częstość występowania bólu podczas wszystkich etapów choroby nowotworowej mieści się w zakresie od 43 do 63 proc. (a średnio wynosi 53 proc.). Natomiast terapia bólu według zasad drabiny analgetycznej Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO) pozwala uzyskać efekt przeciwbólowy u 70–90 proc. chorych na nowotwory.
W leczeniu farmakologicznym bólu u chorego na nowotwór stosuje się zarówno analgetyki nieopioidowe, słabe, jak i silne opioidy. Do tych ostatnich zaliczane są morfina, oksykodon, oksykodon/nalokson, fentanyl, buprenorfina, tapentadol i metadon. Wytyczne European Association for Palliative Care (EAPC) oraz European Society for Medical Oncology (ESMO) wskazują morfinę, oksykodon i hydromorfon jako opioidy pierwszego wyboru w leczeniu bólu o natężeniu umiarkowanym do silnego u chorych na nowotwory.
Stosując farmakoterapię bólu nowotworowego należy również wziąć pod uwagę, że opioidy mogą zarówno powodować supresję układu odpornościowego, jak i wzmacniać odpowiedź humoralną i komórkową organizmu chorego. Jest to przy tym niejednorodna grupa leków – różni się powinowactwem do receptorów opioidowych (μ, δ, κ), rodzajem interakcji z tymi receptorami, właściwościami fizykochemicznymi poszczególnych leków, okresem ich półtrwania, a także parametrami farmakokinetycznymi (wchłanianie, dystrybucja, metabolizm i wydalanie) oraz oddziaływaniem na zstępujący układ kontroli bólu i receptory N-metylo-D-asparaginianowe.
Wybór leku powinien uwzględniać jego wpływ na parametry układu odpornościowego pacjenta. Warto, aby lek oprócz optymalnej kontroli bólu nie pogarszał funkcji odpowiedzi immunologicznej; dużo jednak zależy również od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej oraz prognozowanego czasu przeżycia. Jeśli jest on krótki, to najważniejsze jest oczywiście opanowanie dolegliwości bólowych. U osób z dłuższą prognozą rozłożenie priorytetów może być jednak inne.
Podczas czerwcowego kursu dr hab. n. med. Tomasz Dzierżanowski przybliży zasady inicjacji i ustalania dawki opioidu, a także przedstawi możliwe interakcje lekowe. Osobny wykład poświęci natomiast bólowi neuropatycznemu. O zamianie opioidu opowie dr hab. n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz, prof. Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, która w czasie kursu przedstawi również sposoby postępowania u chorego z zespołem uciskowym, a także zaprezentuje szczególne sytuacje kliniczne.
Pakiet rejestracyjny kursu obejmuje również miesięczny dostęp do materiałów VOD. Zapraszamy do rejestracji!
| REJESTRACJA |  |
