Zastosowanie karbocysteiny w zakażeniach górnych i dolnych dróg oddechowych – stanowisko ekspertów

Wprowadzenie

Karbocysteina jest lekiem mukoaktywnym znajdującym od kilku dziesięcioleci zastosowanie kliniczne w normalizacji i przywracaniu prawidłowego składu śluzu w drogach oddechowych [1]. Jest pochodną tiolową aminokwasu siarkowego cysteiny. Karbocysteina, czyli S-karboksymetylo-L-cysteina, kwas (R)-2-amino-3-[(karboksymetylo)s-tio] propionowy, wykazuje właściwości mukoregulacyjne i mukokinetyczne (ryc. 1) [1–3].
Karbocysteina, poprzez stymulację wewnątrzkomórkowej aktywności transferazy sialylowej w komórkach produkujących śluz, zwiększa zawartość sialomucyn w śluzie, tym samym zmniejszając jego lepkość i gęstość. Działanie mukoregulacyjne wynika ze zdolności leku do przywracania fizjologicznej równowagi pomiędzy fukomucynami i sialomucynami, co normalizuje właściwości reologiczne śluzu [4]. Zaburzenia składu glikoprotein w śluzie oskrzelowym wydzielanych przez komórki kubkowe i gruczoły wydzielnicze błony śluzowej oskrzeli, tj. fukomucyn i sialomucyn, są wynikiem reakcji zapalnej w przebiegu infekcji wirusowych. Wzrost stężenia fukomucyn prowadzi do zwiększenia lepkości i gęstości śluzu. W warunkach fizjologicznych skład śluzu – 97% wody i 3% mucyn, białek niemucynowych, resztek komórek, soli i lipidów – nadaje śluzowi niską lepkość i elastyczność, co umożliwia jego łatwą mobilizację przez ruch rzęsek nabłonka oskrzelowego [5].
Mechanizmy działania karbocysteiny są odmienne w porównaniu z zawierającymi wolne grupy sulfhydrylowe N-acetylocysteiną (NAC) czy erdosteiną, które wywierają efekt mukolityczny, rozbijając wiązania glikoproteinowe w gęstym śluzie znajdującym się na powierzchni dróg oddechowych.
W badaniach doświadczalnych in vivo i in vitro wykazano, że karbocysteina zwiększa szybkość transportu śluzowo-rzęskowego, który to mechanizm ulega zaburzeniu w wyniku wzrostu lepkości i gęstości śluzu w fazie komórkowej oraz destrukcyjnej odpowiedzi zapalnej w zakażeniach dróg oddechowych. Właściwości mukokinetyczne leku potwierdzają badania wykazujące, że karbocysteina stymuluje wzrost parametrów ruchu rzęsek w błonie śluzowej nosa – częstotliwości bicia rzęsek (ciliary beat frequency – CBF) i kąta zgięcia rzęsek (ciliary beat angle – CBA) [6]. Wykazano również, że np. Ca²⁺ i cAMP (cykliczny adenozyno-3',5'-monofosforan), a także wewnątrzkomórkowe pH (intracellular pH – ipH) zwiększają CBF i CBA, a spadek wewnątrzkomórkowego stężenia Cl− w połączeniu z kurczeniem się...


View full text...